Orekarako Hizkuntza bat: Gure Sustraiekiko Lotura

Euskara hizkuntza bat baino askoz gehiago da; gure aurretik izan zen zibilizazio baten oihartzuna da. Hizkuntza aurre-indoeuroparra denez, erabat bereizten da gaztelania, ingelesa edo alemana bezalako hizkuntzetatik, horiek gehienetan pentsamendu-egitura hierarkiko eta patriarkalak islatzen baitituzte. Euskararen balioa gure aurrekoen mundu-ikuspegia gordetzean datza: errealitatea ulertzeko modu bat, garai batean Europako kontinentearen zati handi batean komuna izan zena. Ez da menderatze-ikuspegi bat, ingurunearekiko oreka eta errespetu ikuspegi bat baizik. 

Iraganeko garaiak idealizatzeko asmorik gabe —gure aurrekoek ere izango zituzten beren zailtasunak—, utzi diguten aztarnengatik argi dago gai izan zirela Amalurrarekin orekan bizitzeko denbora luzez. 

Hitzaren esanahi sakona desegitean, gure sustraiak hobeto ulertzeaz gain, bizitzeko modu oreko eta kontzienteago bat hartzera gonbidatzen gaituzte. 

Hasi gaitezen bidaia hau filosofia honen funtsa biltzen duen hitz batekin: ON. 

⭕ ON: Zentrorako Itzulera. Harmoniaren Geometria 

Itzulpenaren Tradizioa 

ON hitza "bueno" gisa itzultzen dugunean, tranpa semantiko batean erortzen gara. Hizkuntza modernoetan "bueno" hitzak karga moral handia du eta betiko dualtasuna (Ona vs. Txarra) islatzen du, askotan kanpoko botere-kodeek agindua. 

Adibidez, norbaiti “Buenos Días” opa diogunean: 

• Maila kontzientean: Pertsona bakoitzak "Buen día” zer den kontzeptu ezberdina du. Eguzkia hartu nahi duenarentzat, egun eguzkitsua izango da; laborariarentzat, ordea, egun euritsua izan daiteke egun ona. 

• Maila inkontzientean: “Buen día” bat bidaltzen edo jasotzen dugun bakoitzean, “Mal día”-ren beldurra sor daiteke, gure espektatibetara egokitzen ez den egun horrena. 

Pentsatzeko modu polarizatu honek bizi-energia handia eskatzen du: uko egitearen bidez (espektatibak betetzen ez direnean) edo irrikaren bidez (beteko diren zain gauden bitartean). 

Euskarak, ordea, begirada deskriptibo, bizi eta ez-duala eskaintzen digu. ON ez da etiketa moral bat; izate-egoera oso eta egoki baten deskribapena da. 

ON: Toki Zehatzean Egotea (Erdiko bidea) 

Hizkuntza indoeuroparrek "Ona" zeruan, legeetan edo kode moraletan bilatzen irakasten diguten bitartean, euskarak —ahots ancestral horrek— Lurrera begiratzeko eskatzen digu, hitzaren egiturari berari. 

Euskaraz, -N letrak aingura baten gisa funtzionatzen du: lekua markatzen duen atzizkia da (Non), adibidez: etxean. Baina denborarekin lotzeko aingura gisa ere balio du (Noiz), adibidez: goizean. Logika gramatikal hau aplikatuz, ON hitza koordenatu zehatz gisa agertzen da: literalki O-an egotea esan nahi du. Espazioa eta denbora batzen dituen deskribapen geometriko eta existentziala da. 

O-a: Zirkulua, Jatorria, Oreka 

Zer da "O" hori mundu-ikuspegi honetan? 

• Zirkulua eta Osotasuna: "O" zirkuluaren forma perfektua da, osotasuna, komunitatea eta hierarkiarik eza irudikatzen duena. ON bazaude, ez zaude mutur batean, zirkulu osoaren partaide zara. 

• Norbere Zentrua: "O" zentroa edo jatorria da. ON egotea norbere zentroan egotea da; ekosisteman dagokizun tokia hartzea, inor menderatu gabe eta menderatua izan gabe. Barneko eta kanpoko errealitatea gure zentrotik irten gabe behatzeko gaitasuna da. 

Pertsona bat ON dagoenean, bere zentroan dago, orekatua dago, eta beraz, Ondo dago  

O + N: Lotura (Gertutasuna) 

"O" hori erlazioaren oinarria ere bada. ON-DO hitzak ez du soilik "ongi" esan nahi, baizik eta "alboan" edo gertutasuna. 

Hemen irakaspen sakon bat agertzen da: ON egoera da konektatuta egoteko aukera ematen dizun baldintza. Nola egon gaitezke norbaiten ondoan, ez bagaude toki zehatzean eta une presentean? 

• Esaten dugu: ONdoko etxean. 

• Esaten dugu: Zure ONdoan. 

ON ez da epaitzen, irradiatu egiten da. Pertsona bat ON dagoenean (zentratua eta osoa), automatikoki ONDO bihurtzen da (gertukoa eta konektatua) bere komunitatearekin eta naturarekin. Lotura barne-harmoniaren emaitza logikoa da. 

Etimologia hau agerian, euskarak mapa boteretsu bat eskaintzen digu bizitza harmoniatsua izateko: osotasuna bilatzera gonbidatzen gaitu, zirkuluan (O) hierarkiarik gabe parte hartzeko, benetako harmonia presente egotean datzala jakinda: Hemen eta Orain. 

O + N: Kontzientzian Egotea — 360 Graduko Begirada 

Ancestral "O" hau kontzepturik gorena da: Loturaren eta Kontzientziaren Zirkuluaren ikurra. 

Errealitatea angelu guztietatik ikustea: Sarritan, gure ikuspegi mugatutik, egia osoa dugula uste dugu, errealitatea angelu bakar batetik ulertu dugulako. O zirkulu osoa da, barruan jartzen dugun errealitate hori angelu guztietatik ikusteko leku egokia. Gure mugak onartzeak ikasteko ateak irekitzen dizkigu. 

Zuhurtzia zirkuluan: Kontzientzia hartzeko modu interesgarri eta ancestral bat taldean egitea da. Gai baten inguruan arakatzean, pertsona bakoitzaren ikuspegiak eta esperientziak entzuteak ikuspegi zabalagoa ematen digu. Ez da kasualitatea gure aurrekoak zirkuluan bilduta esertzea Batzarretan. Zirkulua baita ahots guztiak "ondoan" egotea eta entzunak izatea bermatzen duen egitura soziala. 

Euskaraz kontzientzia hartzeari Ohartu deitzea ere ez da kasualitatea. Etimologiak modu xume eta ederrean azaltzen du: 

• O: Kontzientziaren zirkulua. 

• Har: Hartu / Ulertu. Tomar /Coger / Entender 

• Tu: Ekintza. 

Ohartu da O-a hartzeko edo ulertzeko ekintza. Benetako kontzientzia hartzea ez da banakako ekintza isolatu bat; osotasunaren, orekaren eta, batez ere, Zirkuluak (komunitateak eta bizitzak) soilik eskain dezakeen ikuspegi zabalari irekitzearen emaitza da. 

Osotasunaren Etika 

Ez dago erabateko Gaitzik, desbideratzea baizik: Zerbait ez badago ON, ez da gaiztoa; Txarra da (akastuna, falta duena), zentrotik kanpo edo bere itzaletik kanpo dago. Helburua ez da borrokatzea, zentrora itzultzea baizik. 

O-aren Maila	Kontzeptua eta Gako-hitza	Esanahi Sakona
Adimena	Ohartu (Kontzientzia hartu)	O-a kontzientzia da. ON egoteak kontzientzia hartzea eta bizitzaren zirkulua ulertzea dakar. Ulermena eta esnatze mentala egoera honen barruan gertatzen dira.
Gorputza	Osasun (Osasuna/Osotasuna)	O-a osotasuna da. ON egoteak Osa (osorik) egotea esan nahi du. Osasuna oreka fisikoaren baldintza da.
Komunitatea	Ondoan (Alboan/Gertutasuna)	O-a lotura da. ON egotea ezinbesteko baldintza da gainontzekoen ONDOAN (gertu) egoteko, talde sozialarekin eta naturarekin harmonian. Euskaraz, ondo egotea konektatuta egotea da.

👂 Bibrazio Ancestrala: Hitza Sentimendua denean 

Euskararen lotura sakon hau ez da esanahira mugatzen, hitzen bibraziora ere iristen da. Teoria batzuen arabera, hizkuntza zaharrenek lotura zuzenagoa dute jatorrizko soinuekin eta naturaren erritmoekin. 

• Bizitzaren taupada: Pentsa dezagun bihotzean. BIHOTZ hitzak (Bi + Hots) bizitzaren bibrazio erritmiko eta bitarra deskribatzen du (pum-pum). 

• Sua: SU hitza (motza eta eztandazkoa) . Hitza ahoskatzean elementuaren sentsazioa jasotzen duzu. 

ON eta Jatorrizko Soinua: Fonetika mailan, ON (O + N) egiturak eragin zentratzaile indartsua du. "O" irekiak osotasunaren zirkulua imitatzen du gure ahoan, eta -N oihartzun nasalak bibrazio iraunkorra ematen dio. Sanskritoarekin lotura zuzenik ez badu ere, OM mantraren antzeko efektua du: biek bilatzen dute osotasuna eta oreka-egoerara (Osasun) eramaten gaituzte. 

Orain, norbaiti “Egun on” opa nahi diozunean, izan zaitez kontziente honako hau opa diozula: 

“Egun ON”